Psychotraumatolog- kim jest?
W Polsce funkcjonują następujące zawody zajmujące się pomocą w zakresie zdrowia psychicznego (generalny podział):
Psychiatra – lekarz specjalista, osoba, która ukończyła studia medyczne, ma prawo m.in. do wystawiania recept, skierowań.
Psycholog – osoba, która ukończyła magisterskie z Psychologii (są różne specjalizacje, podobnie ja w medycynie)
Psychoterapeuta – osoba, która ukończyła min. 2 lata specjalistycznego szkolenia, lub jest w trakcie takiego szkolenia (psychoterapeuta w trakcie szkolenia); certyfikowany psychoterapeuta- osoba, która ukończyła 4-letnie szkolenia oraz zdała egzamin certyfikujący przed specjalnie powołaną komisją. Psychoterapeuta nie musi być psychologiem. Już w trakcie szkolenia wymagana jest praca z klientami z jednoczesną superwizją, Superwizja to konsultacja pracy z doświadczoną osobą. Jest zawsze anonimowa- nie podaje się żadnych danych klienta, dzięki którym mógłby zostać zidentyfikowany. Certyfikat jest przedostatnim stopniem na ścieżce zawodowej psychoterapeuty. Ostatnim jest certyfikat superwizora.
Psychotraumatolog to psycholog lub lekarz psychiatra, który ukończył specjalistyczne szkolenie, na przykład w formie studiów podyplomowych nadających uprawnienia do wykonywania zawodu psychotraumatologa. Jest to bardzo intensywne szkolenie- ponad 300 godzin warsztatów obejmujących m.in. psychofizjologię stresu, strukturę temperamentu, zaburzenia osobowości, neurobiologię, psychologię rozwoju, aspekty prawne, psychologię kryzysu, strukturę, procedury i narzędzia psychoterapii traumy.
Bardzo ważne w pracy psychotraumatologa są szkolenia, które pogłębiają wiedzę, pozwalają na ćwiczenie warsztatu. Szczególną formą pracy psychoterapeutycznej z traumą jest EMDR. W Polsce szkolenie z tego podejścia prowadzą wyłącznie trenerzy z ośrodków poza granicami Polski (USA, Włochy, Hiszpania). EMDR jest podejściem dedykowanym do pracy z jednorazowymi doświadczeniami traumatycznymi- trauma przez duże T: „zbyt dużo w zbyt krótkim czasie” i zaburzeniami psychicznymi wynikającymi z na przykład zburzonych więzi z opiekunami w dzieciństwie, alkoholizmu opiekunów, przemocy fizycznej, psychicznej, zaniedbania emocjonalnego (traumy przez małe t). Małe t oznacza, że nie było to jedno wydarzenia, a długotrwały stan: „zbyt mało w zbyt długim czasie”.
Jak pracuje psychotraumatolog?
Pierwsza odpowiedź, która mi się nasuwa to: długo. Warto, aby klient świadomie zdecydował się na pracę, która może potrwać około 4 lat. Tyle bowiem zajmuje przebudowanie stylu przywiązania w przypadku traumy wczesnodziecięcej. W przypadku doświadczenie traumy jednorazowej może wystarczyć kilkanaście spotkań. Pierwsze 2-3 spotkania są poświęcone wywiadowi i wzajemnemu poznaniu się. Na kolejnym spotkaniu psychotraumatolog ustala z klientem cele pracy. Na jednym z pierwszych spotkań zawierany jest obustronny kontrakt, który chroni interesy i potrzeby obu stron.
Ważnym elementem pracy psychotraumatologicznej jest edukacja- wyjaśnianie mechanizmów neurobiologicznych, poznawczych i emocjonalnych, które powodują takie a nie inne samopoczucie i zachowanie klienta. Ogromną ulgę klientom przynosi świadomość z jakiego powodu tak funkcjonują, wiedza ta już pomaga wiele zmienić. Jednak, gdyby to było takie proste, nie mielibyśmy tak często do czynienia z sytuacją, kiedy już wszystko wiemy i rozumiemy, ale czujemy i reagujemy wciąż tak samo. Wtedy z pomocą przychodzi EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing) – metoda dedykowana do pracy z traumą jednorazową oraz traumą złożoną (relacyjną).
Terapia prowadzona przez psychotraumatologa jest terapią eklektyczną, korzystamy z osiągnięć innych podejść, w największym jednak stopniu opiera się o założenia terapii behawioralno-poznawczej i neurobiologię. Badania neuroobrazowania pokazują różnice w poziomie pobudzenia różnych obszarów mózgu przed terapią i po terapii. Wyniki badań dowodzą, że dysfunkcjonalne mechanizmy kodują się na poziomie biologicznym a także świadczą o realnym wpływie i skuteczności psychoterapii.
Czy pomoc psychotraumatologa jest potrzebna w każdym przypadku traumy?
Pomoc psychotraumatologa jest pomocą skierowaną do pacjentów szczególnie mocno obciążonych traumą.
Do tej pory wszystkie badania mówią o najbardziej skutecznym „niespecyficznym czynniku leczącym”, którym wydaje się być relacja terapeutyczna. Wynik badań są bardzo zgodne z rozumieniem klienta przez pryzmat przeżytej traumy, ponieważ bezpieczna relacja jest tym, czego klientowi brakowało, kiedy kształtował się jego układ nerwowy i przekonania o nim samym, innych ludziach, świecie i przyszłości.
Dlatego, u większości pacjentów z traumą, efekt terapeutyczny daje psychoterapia prowadzona przez psychoterapeutę z którym pacjent po prostu wchodzi w dobrą i bezpieczną dla siebie relacje.
Psychoterapia, to przestrzeń, gdzie można przepracować to, co trudne z przyzwoleniem na wszystkie emocje, przebudować wspomnienia tak, aby były już tylko wspomnieniami, jak to mówiła dr Francine Shapiro „zostawić przeszłość w przeszłości”. Wreszcie rozpakować ten ciężki plecak niesiony do tej pory przez życie, wypakować to, co nie my do niego włożyliśmy, a zostawić tylko co nasze i potrzebne.
Monika Wicińska – psychotraumatolog
Psycholog od rozwodów
